اندازه‌گیری حرکت سالیانة یخچال‌های علم‌کوه

وجود آثار یخچالی یکی از مهم‌ترین مواریث اقلیمی کواترنری در پهنة ایران‌زمین به شمار می‌رود. از مهم‌ترین یخچال‌های کشور ایران می‌توان به یخچال‌های علم‌کوه و تخت سلیمان اشاره کرد. پژوهشگران ایرانی و خارجی که در مورد یخچال‌های علم‌کوه تحقیق کرده‌اند، بر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که یخچال‌های دامنة شمالی علم‌کوه جزء یخچال‌های فعال ایران به شمار می‌رود. هدف این مقاله بررسی نظریات قبلی در مورد حرکت و فعالیت‌های یخچال‌های علم‌کوه از طریق اندازه‌گیری دقیق و ارائه نتیجه به‌صورت کمّی بوده است. برای دستیابی به این هدف، مقاطعی بر روی زبانه‌های یخچالی تعیین و علامت‌گذاری شده و سپس طی یک دورة 4 ساله و هر سال با دوربین تئودولیت مدل T16 میزان تغییرات اندازه‌گیری شده است. نتایج نشان می‌دهد که یخچال‌های علم‌کوه به‌دلیل گرم شدن اقلیم در عصر حاضر به‌تدریج در حال ذوب شدن‌اند، هرچند شواهد گویای آن هستند که در دوره‌های یخچالی گذشته، فعالیت به‌مراتب بیشتری داشته‌اند. با وجود این، در زمان حاضر در راستای طولی و در جهت شیب دره ، این یخچال‌ها در فعال‌ترین زبانة خود (زبانة علم‌چال) سالیانه 30/2 متر حرکت دارند. وجود اشکال جریانی یخرفتی، وجود هسته‌های یخی تا انتهای زبانة یخچالی و یا تغییر ضخامت یخرفت سطحی زبانه‌ها، وجود شکاف ریمای در انتهای سیرک‌های یخچالی و نیز تخریب پناهگاه کوهنوردی احداث‌شده در روی زبانة سیرک علم‌چال از مشخص‌ترین شواهد فعالیت و حرکت زبانه‌های یخچالی به شمار می‌روند.